Onderwerpen van kunst- en cultuuruitingen uitdiepen met behulp van de culturele vaardigheden
Door in te zoomen op de culturele vaardigheden aan de hand van reflectievragen bij de verschillende onderwerpen van kunst- en cultuuruitingen verwerven leerlingen een beter inzicht in de onderwerpen. Door in de reflectievragen te peilen naar verschillende artistieke vormen kan meteen ook verdiepend gewerkt worden.
Uitgewerkt voorbeeld: het alledaagse (situatie of voorwerp)
Waarnemen
Hoe ziet voor jou het alledaagse er uit?
Horen er geluiden bij? Klinkt er muziek? Omschrijf.
Welke geuren associeer je hiermee?
Wat voel je? Omschrijf de emoties die je waarneemt.
Wat gebeurt er? Wat doet men?
...
Verbeelden
Hoe zou je de situatie of het voorwerp verbeelden? Met welke artistieke vorm?
Kun je de situatie of het voorwerp tekenen? Zo ja, hoe ziet je schets er uit?
Welke kleuren zou je aan de situatie/het voorwerp geven? Met welke techniek zou je werken?
Kun je muziek, een lied, een rap... bij het voorwerp of de situatie schrijven?
Met welke instrumenten speel je de muziek? Hoe klinkt het als je bij de situatie zingt, speelt?
Kan je er een gedicht of een verhaal over schrijven? Hoe luidt het dan?
Kun je er een rollenspel van maken? Is het een monoloog? Wat vertelt het voorwerp?
...
Conceptualiseren
Welke waarde heeft het voorwerp of de situatie voor jou?
Beschrijf een alledaagse situatie, een alledaags voorwerp. Welke woorden kun je eraan geven?
Welke taal hoort bij de situatie of het voorwerp?
Ken je een bestaande tekst bij het voorwerp of de situatie? Zo ja, welke?
...
Analyseren
Aangezien ze alledaags is, wanneer valt ze voor? Zit daar een patroon in? Zo ja, welk?
Is er een verband tussen de situatie of het voorwerp en wat jij belangrijk vindt? Zo ja, welk?
Is de situatie typisch voor jouw familie of jouw cultuur? Waaraan merk je dat?
Kun je de muziek schematisch weergeven? Zo ja, hoe?
Kun je de situatie schematisch tekenen? Zo ja, hoe?
Kun je symbolen gebruiken om de situatie weer te geven? Zo jan welke?
...
Uitgewerkt voorbeeld: het alledaagse (situatie of voorwerp)
Waarnemen
Hoe ziet voor jou het alledaagse er uit?
Horen er geluiden bij? Klinkt er muziek? Omschrijf.
Welke geuren associeer je hiermee?
Wat voel je? Omschrijf de emoties die je waarneemt.
Wat gebeurt er? Wat doet men?
...
Verbeelden
Hoe zou je de situatie of het voorwerp verbeelden? Met welke artistieke vorm?
Kun je de situatie of het voorwerp tekenen? Zo ja, hoe ziet je schets er uit?
Welke kleuren zou je aan de situatie/het voorwerp geven? Met welke techniek zou je werken?
Kun je muziek, een lied, een rap... bij het voorwerp of de situatie schrijven?
Met welke instrumenten speel je de muziek? Hoe klinkt het als je bij de situatie zingt, speelt?
Kan je er een gedicht of een verhaal over schrijven? Hoe luidt het dan?
Kun je er een rollenspel van maken? Is het een monoloog? Wat vertelt het voorwerp?
...
Conceptualiseren
Welke waarde heeft het voorwerp of de situatie voor jou?
Beschrijf een alledaagse situatie, een alledaags voorwerp. Welke woorden kun je eraan geven?
Welke taal hoort bij de situatie of het voorwerp?
Ken je een bestaande tekst bij het voorwerp of de situatie? Zo ja, welke?
...
Analyseren
Aangezien ze alledaags is, wanneer valt ze voor? Zit daar een patroon in? Zo ja, welk?
Is er een verband tussen de situatie of het voorwerp en wat jij belangrijk vindt? Zo ja, welk?
Is de situatie typisch voor jouw familie of jouw cultuur? Waaraan merk je dat?
Kun je de muziek schematisch weergeven? Zo ja, hoe?
Kun je de situatie schematisch tekenen? Zo ja, hoe?
Kun je symbolen gebruiken om de situatie weer te geven? Zo jan welke?
...
Verschillende impulsen bij de voorbeelden van kunst- en cultuuruitingen
Voorafgaande kanttekeningen:
- Bij verschillende vormen van kunst- en cultuuruitingen staan hierna voorbeelden vermeld. Welke impuls aan welke kunst- en cultuuruiting wordt gekoppeld is de keuze van de opsteller van deze site. Over de koppeling kan terecht gediscussieerd worden. Immers verschillende impulsen kunnen aan meerdere uitingen gelinkt worden. Logisch als je bedenkt dat het leven begint met de geboorte en eindigt met de dood. Dat elke mens deel uitmaakt van de geschiedenis en het leven een aaneenschakeling is van alledaagse voorvallen. De impulsen hebben als enige bedoeling het creatief proces van de leerkracht voor het opstellen van opdrachten te stimuleren.
- De eindtermen suggereren enkele voorbeelden van kunst- en cultuuruitingen. Er staat 'zoals'. Als leerkracht ben je vrij om vanuit de eigenheid van de leerlingen kunst- en cultuuruitingen te kiezen. Het kunnen er dus ook andere zijn. De suggesties van de voorbeelden zijn beperkt tot de voorbeelden opgesomd in de eindtermen. Je kunt zeker ook emoties, gevoelens, concepten... als uitgangspunt gebruiken.
- De afbeeldingen bevatten een hyperlink naar een website met meer informatie of het bijhorende muziek- of videofragment.
Geboorte
|
|
Dood
Engel - Rammstein
The life of Brian -
Monthy Bython |
The skeleton dance -
Silly Symphonies Mattheüspassie -
J.S.Bach |
Dance macabre - Camille Saint-Saëns (1980 cartoons')
De dood en het meisje -
Schubert |
Coco - animatiefilm
Ed Wubbes dansante verbeelding van Schuberts De dood en het meisje
|
De doden
De doden slapen niet Het is maar schijn Een ziel kan met de ogen dicht Klaarwakker zijn. Toon Hermans |
KINDER-LYCK
Constantijntje, t’ zaligh kijntje, Cherubijntje, van om hoogh, D’ydelheden, hier beneden, Vitlacht met een lodderoogh Moeder, zei hy, waarom schreit ghy? Waarom greit ghy, op mijn lijck? Boven leef ick, boven zweef ick, Engeltje van ’t hemelrijck: En ick blinck’ er, en ick drincker, ’t Geen de schincker alles goets Schenckt de zielen, die daar krielen, Dertel van veel overvloeds. Leer dan reizen met gepeinzen Naar pallaizen, uit het slick Dezer werrelt, die zoo dwerrelt. Eeuwigh gaat voor oogenblick. Joost van den Vondel |
Liefde
Lovers - Pina Bauch
|
|
Het was avond
Het was avond En ik keek bij mezelf naar binnen. Ik zag mijzelf daar aan een tafel zitten. Bent u verliefd? Vroeg ik, ik tikte tegen het raam. Ja, zei ik. U stoort. Ik ben het zojuist geworden, Of liever nog: ik sta op het punt daartoe. Ik zag mijzelf daar aan de tafel zitten. Ik zag mijzelf daar in de straat, en op een plein, een brug. Toon Tellegen |
Schrijf aan je toekomstige liefje
een waanzinnig warme liefdesbrief. Stop de brief in een fles. Gooi de fles in een glasbak. Wacht op het wonder. Jos van Hest, Zie hoe eenvoudig |
Verliefd
‘k Had gedacht dat ik… hoe heet dat? Dat het me wat meer zou doen. Dat ik nachten niet zou slapen Na die allereerste zoen. En mijn hoofd niet naar studeren, Niet meer eten ook, afijn: Louter leven van de liefde, rozengeur en maneschijn. Maar ik voel echt niks bijzonders, Beide voeten op de grond. ’t Zal vast reuze abnormaal zijn, ‘k ben misschien niet eens gezond! ’t Zou natuurlijk ook nog kunnen - daarop houden we ’t dan maar – dat dat meisje wel op mij viel en ik (sorry) niet op haar. André Sollie Soms, Dan heb ik flink de pest in |
Geschiedenis
A hidden life - film over het leven van Frans Jägerstätter
|
Path Out - videogame over de oorlog in Syrië - demonstratie
Spelen: https://store.steampowered.com/app/725980/Path_Out/ |
Threnody for the Victims of Hiroshima - Penderecki
|
In Flanders fields
In Flanders fields the poppies blow Between the crosses, row on row, That mark our place; and in the sky The larks, still bravely singing, fly Scarce heard amid the guns below. We are the Dead. Short days ago We lived, felt dawn, saw sunset glow, Loved, and were loved, and now we lie In Flanders fields. Take up our quarrel with the foe: To you from failing hands we throw The torch; be yours to hold it high. If ye break faith with us who die We shall not sleep, though poppies grow In Flanders fields. John McCrae |
Geschiedenis
Hier en daar een dorpsgek vecht nog zijn eigen oorlog, leunt nog tegen zijn leeggeruimd toneel van de wereld en wacht nog op volgende week betere komedianten. Hans Andreus, Verzamelde gedichten |
Het leven
The Personal History of David Copperfield (2020) - film naar het boek van Charles Dickens
Bohemian Rhapsody - Line Rider
|
De Kleine Prins - film naar het boek van Antoine de Saint-Exupéry
Modern Times - Charlie Chaplin
|
Vader en dochter - animatiefilm
Ama - Julie Gautier
|
Schaduwdans - Attraction
|
De school is in.
Ik ben er niet Maar kom er aan, en uit de gang De meester die te laat zijn ziet Als iets van levensgroot belang. Zo duidelijk onzichtbaar loop ik weg. Vanwaar ik kom gaat hem niet aan. Mijn mond verzwijgt een lang gesprek Dat daarover moet gaan. Terwijl ik schrijf wat ik niet mag Van hem, groeit nieuwe zekerheid Om wat ik bijna wist: Nooit zo volwassen zijn Dat ik me steeds vergis. Johanna Kruit |
Vroeger kwam bij ons een vreemde vrouw
Die jurken maakte van kapotte broeken En soep van groente die was weggesmeten, Die lappen breide van verdwaalde draden En overvloed van bodems los kon schrapen, Die planten overreedde tot gedijen En koeken vulde met een hart van spijs. En als het nacht was liep ze weer naar huis En kroop ze in bed en wist niet hoe te slapen. Joke van Leeuwen, Fladderen voor de vloed |
Een danseres
Zij danst, hoe moet ik dat beschrijven? Zij danst, bedacht ik later als stromend water. Wat prachtig om zo het dansen te bedrijven. Haar bewegingen golven en stromen rustig voort, en zelfs bij rare gebaren is het of het zo hoort. Conrad van de Weetering |
Het alledaagse
Mars van de seizoenen - Pina Bauch
Huldegedicht aan Singer gebracht door een koor
|
De Moldau - Smetana
Serpentinedans - Loïe Fuller
|
De planeten - Gustav Hoslt
|
Intieme belichting - een film over het alledaagse van Ivan Passer
|
Een zwemmer is een ruiter
Zwemmen is losbandig slapen in spartelend water, is liefhebben met elke nog bruikbare porie, is eindeloos vrij zijn en inwendig zegevieren. En zwemmen is de eenzaamheid betasten met vingers, is met armen en benen aloude geheimen vertellen aan het altijd allesbegrijpende water. Ik moet bekennen dat ik gek ben van het water. Want in het water adem ik water, in het water word ik een schepper die zijn schepping omhelst, en in het water kan men nooit geheel alleen zijn en toch nog eenzaam blijven. Zwemmen is een beetje bijna heilig zijn. Paul Snoek |
Het wonder van de goede koffie
Het is zoals het wonder van de goede koffie. Gemiddeld eens in de twaalf maanden houdt iemand middenin een zin zijn adem in, waarna hij naar de bodem van de kop die als gegoten op het bordje past blijft staren. Misschien minutenlang blijft het geluid uit, maar in dat hoofd zou je het brullen moeten horen. Er wordt nogal gescholden als iemand inziet dat hij jarenlang genoegen nam met drab en dat maar koffie noemde omdat er melk bij kon, en suiker. Gemiddeld één keer in het jaar heeft iemand zo'n ervaring, wat eigenlijk verbazend weinig is als je de koppen en de schotels telt die al vergeten zijn nog voor ze worden aangeroerd. Nochtans is smaak geen kunst of wetenschap. Het is hetzelfde als gezond verstand, iets wat we voor het leven houden, zoals het kopje bij het bord hoort, de mensen bij elkaar, het water bij de zee. Dit gedicht bestaat ook in de versie van de goede thee. Bart Moeyaert |
Rituelen
Ik houd het kleine ritueel in ere,
opdat je elk moment terug kunt keren.
Iedere dag, wanneer het avond wordt,
maak ik de tafel klaar: een extra bord,
bestek, je eigen stoel, een kaars, een glas,
alsof je enkel opgehouden was.
Ik hoor (hoe kon ik denken dat hetgene
waardoor ik ben, voor altijd was verdwenen ?),
ik hoor, alsof de woning nog bestond,
het grind, de klink, het aanslaan van de hond,
en je komt binnen op het ogenblik
dat ik de lamp ontsteek, de bloemen schik.
Ik hoop alleen dat ik dan rustig blijf
en haast niet opziend van mijn stil bedrijf
de woorden vind, als was het vanzelfsprekend:
Schuif aan; tast toe: er is op je gerekend.
Jean Pierre Rawie
opdat je elk moment terug kunt keren.
Iedere dag, wanneer het avond wordt,
maak ik de tafel klaar: een extra bord,
bestek, je eigen stoel, een kaars, een glas,
alsof je enkel opgehouden was.
Ik hoor (hoe kon ik denken dat hetgene
waardoor ik ben, voor altijd was verdwenen ?),
ik hoor, alsof de woning nog bestond,
het grind, de klink, het aanslaan van de hond,
en je komt binnen op het ogenblik
dat ik de lamp ontsteek, de bloemen schik.
Ik hoop alleen dat ik dan rustig blijf
en haast niet opziend van mijn stil bedrijf
de woorden vind, als was het vanzelfsprekend:
Schuif aan; tast toe: er is op je gerekend.
Jean Pierre Rawie